Dlaczego warto pić kawę?

I tu z pomocą przyjdą nam superfoods, czyli produkty spożywcze bogate m.in. w witaminy, składniki mineralne czy antyoksydanty, mogące chronić komórki przed uszkodzeniami. Czy wiecie, że jednym z nich jest kawa, będąca sprzymierzeńcem w profilaktyce chorób cywilizacyjnych? Badania naukowe dostarczyły powodów, dla których powinna znaleźć się na waszej wiosennej liście superfoods!

Zalety picia kawy

W tym roku początek coraz dłuższych dni zbiega się ze świętami wielkanocnymi, zwykle będącymi czasem domowej krzątaniny i rodzinnych spotkań. Zapach świeżo zaparzonej kawy może pomóc w stworzeniu przyjemnej atmosfery i zachęcić do wspólnego spędzania czasu, a sam napój wesprzeć wydajność fizyczną¹, co może być przydatne w trakcie przygotowań. Sprawdźmy, dlaczego kawa tak działa na nasz organizm i ile możemy jej wypić, aby nie przesadzić.

Za łagodną stymulację ciała i umysłu odpowiada zawarta w kawie kofeina. Jej wchłanianie przez organizm trwa do około 45 minut od spożycia², a maksymalne stężenie w osoczu jest osiągane po 15-120 minutach od jej przyjęcia. W tym czasie substancja ta prowadzi do intensyfikacji czujności^{3, 4}, zwiększając aktywność ośrodkowego układu nerwowego⁵. Ilość kofeiny zawartej w napojach kawowych może się różnić w zależności od mocy lub wielkości porcji spożytego napoju czy rodzaju parzonych ziaren – robusta (Coffea canephora) zawiera więcej kofeiny niż arabika (Coffea Arabica)^{6, 7, 8}.

Biorąc pod uwagę te zależności, Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) jako optymalną dawkę kofeiny dziennie zaleca 400 mg, co odpowiada 3-5 filiżankom kawy⁹. W przypadku kobiet w ciąży i karmiących piersią zaleca się ograniczenie tej porcji do 200 mg dziennie, czyli do koło dwóch filiżanek¹⁰. Warto wiedzieć, że kofeina występuje naturalnie nie tylko w ziarnach kawy, ale także w ziarnach kakaowca, liściach herbaty, yerba maté czy owocach guarany¹¹, co należy uwzględnić w dziennym bilansie tego składnika.

fot. istock.com

Kawa elementem prozdrowotnego stylu życia

Prócz przyjemności płynącej z aromatu i smaku oraz pobudzenia do działania, kawa może przynosić liczne korzyści zdrowotne, w tym również osobom w starszym wieku. Badania naukowe sugerują, że aktywne składniki zawarte w kawie, takie jak polifenole i kofeina, mogą odegrać istotną rolę w zmniejszaniu ryzyka wystąpienia chorób neurodegeneracyjnych, w tym choroby Alzheimera i Parkinsona, nawet o 65 proc.¹² Dodatkowo, regularne spożywanie kawy może być związane z obniżonym ryzykiem cukrzycy typu 2¹³, nadciśnienia¹⁴ oraz niektórych rodzajów nowotworów, w tym raka jelita grubego¹⁵. Udokumentowany jest pozytywny wpływ kawy na przewód pokarmowy oraz wątrobę i układ żółciowy - istnieje m.in. odwrotna zależność pomiędzy spożyciem naparów kawowych a marskością wątroby¹⁶ oraz powstawaniem kamieni żółciowych¹⁷.

Mnogość naukowych doniesień, potwierdzających, że warto sięgać po kawę dla zdrowia każdego dnia, znalazła odzwierciedlenie w oficjalnych zaleceniach żywieniowych dla Polaków¹⁸. Specjaliści ds. żywienia zgodnie przypominają, aby kawę spożywać z umiarem, nie przekraczając 3 do 5 filiżanek dziennie oraz zalecają unikać dodatków słodzących, aby nie osłabić korzystnego wpływu tego napoju na zdrowie¹⁹. Sięganie po małą czarną powinno iść w parze ze równoważoną dietą i regularną dawką ruchu.

Czy kawę można zaliczyć do żywności funkcjonalnej?

Istnieją opracowania, w których kawę definiuje się jako żywność funkcjonalną²⁰. To naukowe pojęcie odnosi się do żywności, która według Europejskiego Konsensusu Naukowej Koncepcji Żywności musi spełniać szereg kryteriów, m.in. posiadać udowodniony naukowo korzystny wpływ na kilka funkcji organizmu, który będzie przewyższał zwykły efekt odżywczy²¹. Co ważne, żywność funkcjonalna musi być częścią normalnej diety i nadawać się do codziennego spożycia. To znaczy, że nie należy jej mylić z preparatami w postaci tabelek czy proszku do rozpuszczenia itp.²² Do najczęściej wymienianych korzyści ze spożywania żywności funkcjonalnej zalicza się poprawę wydolności fizycznej i umysłowej, usprawnienie pracy jelit, zmniejszenie ryzyka takich chorób jak otyłość, cukrzyca, choroby nowotworowe, choroby układu krążenia, osteoporoza²³.

Wyniki licznych badań epidemiologicznych i eksperymentalnych, które wykazały pozytywne skutki regularnego stosowania picie kawy na różne aspekty zdrowia, pozwalają autorom potwierdzić pogląd, że kawa ma cechy żywności funkcjonalnej²⁴.

I pamiętajmy – w trakcie nadchodzących dni świątecznych krótka przerwa na filiżankę kawy może być doskonałą okazją do odprężenia się, w chwili samotności lub podczas rozmowy z bliskimi, pozwalając naładować baterie przed dalszą aktywnością.

1: Nehlig A. (2016) Effects of coffee/caffeine on brain health and disease: What should I tell my patients? Pract Neurol, 16(2):89-95.

2: Fredholm B.B. et al. (1999) Actions of caffeine in the brain with special reference to factors that contribute to its widespread use. Pharmacol Rev, 51:83-133.

3: EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA) (2011) Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to caffeine and increased fat oxidation leading to a reduction in body fat mass (ID 735, 1484), increased energy expenditure leading to a reduction in body weight (ID 1487), increased alertness (ID 736, 1101, 1187, 1485, 1491, 2063, 2103) and increased attention (ID 736, 1485, 1491, 2375) pursuant to Article 13(1) of Regulation (EC) No 1924/20061.EFSA Journal, 9(4):2054.

4: Fredholm B.B. et al. (1999) Actions of caffeine in the brain with special reference to factors that contribute to its widespread use. Pharmacol Rev, 51:83-133.

5: Porkka-Heiskanen T. (2011) Methylxanthines and sleep. Handb Exp Pharmacol, 200:331-48.

6: Heckman M.A. et al. (2010) Caffeine (1, 3, 7-trimethylxanthine) in foods: a comprehensive review on consumption, functionality, safety, and regulatory matters. J Food Sci, 75:R77-87.

7: Illy A. et al. (1995) Espresso Coffee. The chemistry of quality. Academic Press, London.

8: Harland B.F. (2000) Caffeine and nutrition. Nutrition, 7/8:522-526.

9: EFSA (2015) Scientific Opinion on the Safety of Caffeine, EFSA Journal, 13(5):4102.

10: Tamże.

11: Heckman M.A. et al. (2010) Caffeine (1, 3, 7-trimethylxanthine) in foods: a comprehensive review on consumption, functionality, safety, and regulatory matters. J Food Sci, 75:R77-87.

12: Hussain A, Tabrez ES, Mavrych V, Bolgova O, Rao Peela J. Caffeine: A Potential Protective Agent Against Cognitive Decline in Alzheimer’s Disease. Critical Reviews™ in Eukaryotic Gene Expression, 28(1):67–72 (2018).

13: Huxley R. et al. (2009) Coffee, Decaffeinated Coffee, and Tea Consumption in Relation to Incident Type 2 Diabetes Mellitus. Arch Int Med, 169:2053-2063.

14: Huxley R. et al. (2009) Coffee, Decaffeinated Coffee, and Tea Consumption in Relation to Incident Type 2 Diabetes Mellitus. Arch Int Med, 169:2053-2063.

15: Li G. et al. (2012) Coffee consumption and risk of colorectal cancer: a meta-analysis of observational studies.

16: Corrao G, Zambon A, Bagnardi V, D’Amicis A & Klatsky A (2001) Coffee, caffeine, and the risk of liver cirrhosis. Ann Epidemiol 11, 458–465.

17: Leitzmann MF, Stampfer MJ, Willett WC, Spiegelman D, Colditz GA & Giovannucci EL (2002) Coffee intake is associated with lower risk of symptomatic gallstone disease in women. Gastroenterology 123,
1823–1830.

18: Wolnicka K., Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, Talerz zdrowego żywienia, https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/talerz-zdrowego-zywienia/ [dostęp 21.03.2024 r.

19: Wierzejska R. Coffee in the diet and prevention of diabetes. Clin Diabetol 2020; 9, X: XXX–XXX. DOI: 10.5603/DK.2020.0000.

20: Is coffee a functional food?: https://www.cambridge.org/core/services/aop-cambridge-core/content/view/39FE079F27F648E7C93EB35077B30B2A/S0007114505001200a.pdf/div-class-title-is-coffee-a-functional-food-div.pdf.

21: https://ncez.pzh.gov.pl/tag/superfoods/

22: Tamże.

23: https://pl.wikipedia.org/wiki/Żywność_funkcjonalna

24: Is coffee a functional food? […].

Do wiosennych superfoods dołącz kawę

Zalety picia kawy

Ta mało znana japońska praktyka spala tłuszcz w zaledwie pięć minut

Kawa elementem prozdrowotnego stylu życia

Czy kawę można zaliczyć do żywności funkcjonalnej?

Polecane wideo

Świadczenie 800 plus. ZUS ściga 52 tys. osób o zwrot świadczeń, głównie obywateli Ukrainy

Reforma MEN 2026. Nowy egzamin ósmoklasisty i matura

Obrzęki nóg latem - sposoby na szybką ulgę przy puchnących nogach

Testujemy kremy do rąk z Hebe. Te w mig nawilżą suchą skórę i pięknie pachną

Praca z domu z małym dzieckiem. Szef może cię sprawdzać

Naturalny Ozempic. Te produkty działają jak popularny lek na odchudzanie

Jak ustrzec się infekcji intymnej latem? O tych 5 rzeczach pamiętaj

Niemowlęta pamiętają więcej, niż do tej pory sądzono

Ciągłe zamartwianie się. Jak przerwać błędne koło i zacząć podejmować decyzje bez stresu

Wakacje za granicą? Nie przegap tego szczegółu, inaczej drogo zapłacisz

Zanim pójdziesz z nim na randkę. Trzy czerwone flagi świadczące o tym, że jest niedostępny emocjonalnie

Łyżeczka tego składnika w kawie uruchomi spalanie tłuszczu. Jelita będą ci wdzięczne

Tak picie kolagenu wpływa na organizm. Zaskakujące wyniki badań

Masz te objawy? Sprawdź, czy to niedobór magnezu

Co oznacza tajemniczy kod C na L4? Można stracić zasiłek chorobowy

Takie objawy świadczą u dziecka o udarze. Natychmiast wezwij pomoc!

Wystarczy 26 st. C na zewnątrz, by zmienić samochód w piekarnik. "Oczami Strażaka" ostrzega