Właściwości i rodzaje herbat - sprawdź, która jest dla ciebie!

Każdy z nas ma swoje małe rytuały po wstaniu z łóżka - niektórzy nie wyobrażają sobie nie zacząć dnia od sportu, obfitego śniadania, kubka kawy lub...herbaty. A ty po co chętniej sięgniesz, gdy zagotuje się woda w czajniku?

Krótka historia herbaty

fot.istock.com

Herbata jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych napojów na świecie. Chociaż za jej ojczyznę przyjmuje się Chiny, to można znaleźć ją praktycznie w każdym kraju. W niektórych kulturach i tradycjach zajmuje nawet szczególnie ważne, wręcz sakralne miejsce.
Legendy głoszą, że herbatę oraz jej właściwości odkrył mityczny Cesarz Shennong w 2737 roku przed naszą erą - według legendy, Cesarz ze względów zdrowotnych mógł pić wyłącznie gorącą wodę, jednak pewnego razu, gdy odpoczywał w ogrodzie, do naczynia z wodą wpadło kilkanaście liści nieznanego wcześniej krzewu. Okazało się, że woda z dodatkiem liści miała bardzo przyjemny aromat, a także smak.
Pomimo, że herbata w Chinach była znana od tysięcy lat, to pierwsze historyczne wzmianki pojawiły się dopiero około III wieku naszej ery. Największe historyczne znalezisko to Chajing, czyli księga herbaty napisana przez Lu Yu w VIII wieku.

Na nasz kontynent herbata dotarła dopiero w 1610 roku. Przybyła z Japonii za sprawą holenderskich handlarzy. Jakiś czas później herbata na tyle zauroczyła Anglików, że sami również zajęli się importem i sprowadzaniem najlepszych zbiorów. W 1662 roku król Karol II wprowadził wówczas nowy zwyczaj picia herbaty, codziennie o tej samej porze - w ten sposób narodziło się słynne "five o'clock".

fot.istock.com

Nazwa herbata wywodzi się od liści i pąków roślin należących do rodzaju kamelia (Camellia). Dawniej zaliczano je do rodzaju Thea, różniących się od kamelii między innymi zawartością substancji swoistych. Polska nazwa herbata to zbitka pochodząca od łac. herba thea, gdzie pierwszy wyraz herba oznacza "zioło".

1

odchudzanie

Odchudzasz się? Te zasady uchronią cię przed efektem jo-jo!

Właściwości i rodzaje herbat

Czarna herbata

fot.istock.com
Najpopularniejsza i bez wątpienia znana praktycznie każdemu, nazywana niekiedy "królową herbat". Pijemy ją z cukrem, cytryną a czasem odrobiną mleka. Jej najpopularniejsze gatunki to: Yunnan pochodząca z Chin, Cejlon uprawiana na Sri Lance oraz Assam z północnej części Indii. Zawarte w niej polifenole spowalniają proces starzenia i hamują wytwarzanie wolnych rodników. Napar z czarnej herbaty zawiera też katechiny, czyli związku chroniące przed miażdżycą i obniżające poziom złego cholesterolu. Prócz tego pomaga przy zatruciach pokarmowych, a także działa pobudzająco i z powodzeniem może zastąpić poranną kawę. Należy ją parzyć w około 98°C przez 3-4 minuty.

Zielona herbata

fot.istock.com
Chociaż powstaje z liści tego samego krzewu co czarna, różni się sposobem produkcji. Niesamowicie popularna w Azji, jest uznawana za jedną z najzdrowszych herbat. Nie wymaga fermentacji, skutkiem czego jest jej subtelny smak, ożywczy aromat i masa cennych składników. Najpopularniejsze gatunki to gunpowder, longjing, sencha i matcha. Zielona herbata wspomaga odchudzanie, szczególnie pita przed snem - powoduje spalanie tłuszczów i jednocześnie mniejsze ich wchłanianie z posiłków. Zawiera teinę, która jest odpowiednikiem kofeiny - pierwsze parzenie zielonej herbaty sprawia, że staje się bardziej pobudzająca i regeneruje organizm. Działa kojąco na nerwy, hamuje procesy starzenia organizmu, w tym mózgu. Działa antynowotworowo i skutecznie oczyszcza organizm, choć trzeba pamiętać, że jest przez to bardziej moczopędna. Z powodzeniem można jej też używać do płukania ust, ponieważ posiada właściwości przeciwpróchnicze. Zalecana temperatura wody do parzenia powinna wynosić 80°C, a czas parzenia to ok. 2-3 minuty, chociaż można dłużej, jednak wtedy może pojawić się lekka goryczka w smaku. Liście zielonej herbaty można zaparzać kilkukrotnie - mało tego, ponownie parzona zielona herbata zyskuje na składnikach mineralnych!

Biała herbata

fot.istock.com
Jest przygotowywana z młodych pączków i liści zbieranych tylko raz w roku - wiosną. Subtelna w smaku i aromacie, nie podlega procesowi fermentacji. Cały proces przygotowania liści musi być starannie przeprowadzony, dlatego jest produkowana tylko w kilku miejscach na świecie, a jej cena potrafi być dość wysoka. Jedną z tańszych odmian jest gatunek Bai Mudan. Stanowi bogate źródło flawonoidów będących silnymi przeciwutleniaczami oraz polifenoli. Jej regularne spożycie wzmacnia kości, dlatego polecana jest osobom z osteoporozą. Prócz tego działa kojąco na nerwy, poprawia koncentrację i reguluje ciśnienie. Optymalna temperatura parzenia mieści się w przedziale 80 – 90°C. Czas parzenia jest zróżnicowany, ale zazwyczaj zaleca się 3-5 minut.

Czerwona herbata

fot.istock.com

Nazywana prawidłowo Pu-erh, w Chinach okrzyknięta "smoczą herbatą". Ma ciemniejszy kolor niż czarna herbata, a ze względu na dodatkowy proces fermentacji i leżakowania, ma bardzo specyficzny i niezwykle silny smak oraz aromat. Jest ogromnym sprzymierzeńcem walki z nadwagą, ponieważ przyspiesza spalanie tłuszczu oraz wspomaga pracę układu pokarmowego. Stanowi dobry dodatek do walki z infekcjami, oczyszcza organizm z toksyn i obniża cholesterol. Zalecana temperatura to 90 – 96°C, a parzenie powinno trwać maksymalnie 3 minuty.

Niebieska herbata

fot.istock.com
Oolong, zwana niebieską herbatą od koloru suszu. Ma delikatny, naturalny smak i aromat. Jej liście zostają celowo uszkodzone w procesie rolowania lub podrzucania, by pobudzić częściową oksydację. Bogata w przeciwutleniacze spowalnia procesy starzenia, poprawia pamięć i koncentrację, a także wspomaga pracę serca. Oolong zaparza się w temperaturze 85-90°C, a czas parzenia nie powinien przekroczyć jednej minuty. Niebieską herbatę, podobnie jak zieloną, można zaparzać wielokrotnie.

Herbaty, które nie są herbatami

Wiele napojów jest zwyczajowo określanych mianem herbaty, ponieważ również się je parzy, jednak nie mają nic wspólnego z rośliną, od której wywodzi się nazwa "herbata". Jednak ze względu na ich dużą popularność i pro-zdrowotne działanie, choć nieoficjalnie, dołączyły na stałe do kanonu herbat. O czym mowa?

Yerba Mate

fot.istock.com
Wytwarzana z liści ostrokrzewu paragwajskiego, stosowana jako zamiennik kawy. Napar jest zielonobrązowy, cierpki i aromatyczny. Zawiera kofeinę (tutaj zwaną mateiną), a także wiele witamin i minerałów (A, B1, B2, C, E, H; magnez, sód, potas, żelazo, miedź, siarka, mangan, fosfor, krzem). Jej moc jest uwalniana stopniowo podczas picia, dzięki czemu daje długo utrzymujący się efekt koncentracji, bystrości umysłu i pobudzenia. W przeciwieństwie do kawy nie powoduje szybkiego wzrostu ciśnienia oraz rozdrażnienia, działa w sposób zrównoważony, a jej działanie utrzymuje się nawet do 8 godzin. Yerba Mate poprawia metabolizm, rozluźnia napięcia w jelitach, a dzięki obfitości antyoksydantów wzmacnia odporność, działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybicznie. Według niektórych badań zawiera aż 10 razy więcej antyoksydantów niż zielona herbata! Odmiana paragwajska cechuje się wyraziście gorzkim, dymnym smakiem, do którego z początku może być trudno się przyzwyczaić. Należy pić ją przez specjalną słomkę nazywaną bombillą, ponieważ susz prócz listków i patyczków ma w sobie trochę pyłu. Napar przygotowuje się wsypując susz od 1/4 do 3/4 naczynia zależnie od upodobań, następnie zalewa się ją wodą, koniecznie w temperaturze 70° C-80 ° C. Yerba Mate może być zaparzana kilkukrotnie. Ciekawostką jest wersja yerby na zimno - nazywana przez Paragwajczyków terere.

Rooibos

fot.istock.com

Rooibos z języka afrikaans oznacza „rooi” (czerwony) i „bos” (krzew) - czyli konkretniej czerwonokrzew Aspalathus linearis, uprawiany w RPA (góry Cedarberg). rośliny otrzymuje się napar ziołowy, zwany najczęściej rooibos tea. Inne nazwy to: bush tea, redbush tea (Wielka Brytania), South African red tea (USA) lub w języku afrikaans rooi tee. Choć nie ma nic wspólnego z herbatą, to ze względu na swoje liczne drogocenne właściwości jest nazywany "herbatą życia". Gotowy napar z liści czerwonokrzewu ma piękną rubinową barwę, a jej intensywność zależy od ilości użytego suszu. Aromat jest słodki i bardzo wyrazisty, smak często określany jako "miodowy", łagodny i przyjemny. Rooibos nie zawiera kofeiny, a zamiast tego działa relaksująco - można go więc pić wieczorem przed snem, a słodki smak i brak kofeiny sprawiają, że mogą go pić nawet dzieci. Jest bogaty w przeciwutleniacze, ale w przeciwieństwie do klasycznej herbaty nie zawiera kwasu szczawiowego, dzięki czemu mogą go pić osoby z kamicą nerkową. Napar ma właściwości przeciwbakteryjne, działa wspomagająco przy problemach skórnych - napar można stosować w formie toniku. Liczne antyutleniacze zapobiegają uszkodzeniom komórek przedwczesnemu starzeniu, chronią układ krążenia, a kwasy fenolowe działają rozkurczająco, dzięki czemu sprawdzi się przy problemach z jelitami lub dolegliwościach menstruacyjnych. Na filiżankę powinno się zużyć łyżeczkę suszu i zalać go wodą o temperaturze 95° C. Napar powinien być gotowy po 4-5 minutach. Należy mieć na uwadze, że drobne listki i "igiełki" mogą się wydostać z klasycznego zaparzacza, dlatego lepiej używać papierowych filtrów lub saszetek do parzenia herbaty.

Herbaty ziołowe

Czyli potoczna nazwa dla parzenia naparów z ziół. Zioła to jedne z najlepszych i najtańszych dobrodziejstw natury, które mają szereg pozytywnych właściwości dla naszego organizmu. Wśród nich króluje mięta, rumianek i koper włoski na dolegliwości żołądkowe, a zaraz za nimi pokrzywa i skrzyp na mocne, zdrowe włosy i paznokcie oraz melisa na lepszy sen i relaks. Jednak prócz nich istnieje cała masa ziół lub ziołowych mieszanek, które potrafią wspomóc nas na wielu płaszczyznach. Niektóre wspomagają odchudzanie, inne przydają się w codziennej pielęgnacji twarzy, a jeszcze inne pite systematycznie wspierają odporność. Jeśli nie jesteśmy fanami herbat, ale zależy nam na prozdrowotnych właściwościach naparu, to zioła będą idealnym wyborem!