Brak aktywności fizycznej jedną z głównych przyczyn wad postawy wśród dzieci

Statystyki są alarmujące. Dzieci coraz częściej zamykają się w świecie wirtualnym, uzależniając się od technologii, co ogranicza ich zdolność do podejmowania aktywności fizycznej. Nadmierne spędzanie czasu przed ekranami często przyczynia się do występowania wad postawy, z którymi według Danych Instytutu Matki i Dziecka mierzy się już 90 proc. dzieci w Polsce.

Jak brak aktywności wpływa na zdrowie dziecka?

Postęp technologiczny i dynamiczna cyfryzacja wprowadziły fundamentalne zmiany nie tylko w sposobie, w jaki młodsze pokolenia spędzają swój czas wolny, ale także w tym, jak nawiązują oni relacje z rówieśnikami. Tradycyjne "podwórko" przeniesione zostało do wirtualnej przestrzeni, gdzie młodzi ludzie coraz częściej angażują się w interakcje społeczne np. za pośrednictwem mediów społecznościowych czy wspólnych sesji gier online. Technologia niesie ze sobą nowe możliwości, ale i zagrożenia.

Aktualnie co piąty polski uczeń doświadcza uczucia uzależnienia od technologii, podczas gdy jedna trzecia silnie odczuwa FOMO, czyli lęk przed odłączeniem się od sieci[1]. Nadmierny czas przed ekranem może prowadzić do zmęczenia oczu nazywanego przemęczeniem ekranowym, z którym boryka się już 17,5 proc. uczniów. Młodzi ludzie, spędzając znaczną ilość czasu w wirtualnym świecie, często zarzucają jakąkolwiek aktywność fizyczną, co stanowi zagrożenie zarówno dla ich kondycji psychicznej, jak i zdrowia fizycznego. Potwierdzają to badania – według danych Instytutu Matki i Dziecka 90 proc. dzieci w Polsce mierzy się dziś z wadami postawy. Długotrwałe korzystanie z urządzeń elektronicznych w czasie wolnym, w wymuszonej, zgarbionej pozycji, często prowadzi do powstawania skoliozy, płaskostopia czy koślawości kolan. Ponadto, obserwuje się wzrost diagnozowania nowych schorzeń – przykładem jest chociażby tzw. szyja smartfonowa, czyli zespół dolegliwości bólowych odcinka szyjnego kręgosłupa, będących efektem częstego pochylania głowy w kierunku ekranu telefonu.  

W tym kontekście warto pamiętać, że kręgosłup człowieka kształtuje się nieprzerwanie od momentu narodzin. Noworodek rodzi się z zaokrąglonymi plecami, bliskimi kształtem literze „C”. Dziecko ćwicząc i poruszając się, z czasem wypracowuje kolejne krzywizny. Pierwszym etapem jest kontrola głowy, a następnie wyciąganie rączek do przodu i siadanie, co wpływa na rozwój zarówno lordozy szyjnej, jak i lędźwiowej. Około 7. roku życia lordoza lędźwiowa pogłębia się i prowadzi do wygięcia brzucha do przodu. Dopiero ok. 18. roku życia kręgosłup przyjmuje swój prawidłowy kształt. Jednak funkcja podporowa, jaką pełni kręgosłup i związane z nią obciążenia sprawiają, że jest narażony na liczne zwyrodnienia i wady rozwojowe.

fot. istock.com

- W kontekście wyzwań związanych z wadami postawy wśród dzieci, kluczowym rozwiązaniem jest aktywność fizyczna. Regularny sport może przeciwdziałać negatywnym skutkom długotrwałego siedzenia w niekorzystnej pozycji oraz wspomagać utrzymanie prawidłowej postawy ciała. Ruch wydaje się być najlepszym sposobem na zapobieganie i eliminowanie problemów zdrowotnych wynikających z korzystania z technologii cyfrowych – mówi dr Dariusz Nowicki, Asystent Wydziału Wychowania Fizycznego na AWF Warszawa.

zdrowie dziecka

Czy moje dziecko ma wybiórczość pokarmową? Wystarczy zadać to jedno pytanie

Niski poziom aktywności pokolenia Alfa

Praktyka pokazuje jednak, że poziom aktywności fizycznej dzieci i młodzieży jest zbyt niski, by zredukować występowanie wad postawy. W raporcie Rzecznika Praw Dziecka zatytułowanym „Dziennik codziennej aktywności dzieci i młodzieży” odnotowano niepokojąco niskie odsetki osób praktykujących poranną i wieczorną gimnastykę. Z analizy wynika, że jedynie 16 proc. najmłodszych dzieci regularnie angażuje się w tę formę aktywności, natomiast w starszych grupach wyniki są jeszcze niższe. Gimnastykę uprawia tylko 12 proc. dzieci w wieku 10-13 oraz co dziesiąty badany z grupy 14-17 lat. Konieczne staje się więc wprowadzenie skutecznych programów profilaktycznych, zachęcających uczniów do regularnej aktywności fizycznej. Świadomość konieczności zachowywania prawidłowej postawy, niezależnie od wykonywanych czynności, to fundament w przeciwdziałaniu wadom kręgosłupa. Dbając o edukację w tym zakresie, a także wspierając na co dzień aktywność fizyczną dzieci, możemy zminimalizować ryzyko wystąpienia poważnych problemów, takich jak np. choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa.

Rola profilaktyki w rozwoju młodego pokolenia

Profilaktyka jest istotnym obszarem zainteresowania Fundacji MultiSport, która realizuje „Zajęcia MultiSportowe z elementami gimnastyki korekcyjno-kompensacyjnej”. Program skierowany jest do dzieci w wieku przedszkolnym oraz uczniów szkół podstawowych do szóstej klasy. Jego celem jest przeciwdziałanie chronicznym zachowaniom sedenteryjnym (czyli charakteryzujących się niskim poziomem aktywności) i minimalizowanie ich niekorzystnego wpływu na kształtowanie się nieprawidłowej postawy ciała wśród dzieci. Zajęcia będące częścią tego programu pełnią także istotną rolę w procesie kształtowania prawidłowych nawyków związanych z aktywnością fizyczną.  

- Zajęcia MultiSportowe opierają się na gimnastyce korekcyjno-kompensacyjnej z elementami akrobatyki, tańca, tenisa, gier zespołowych i sportów walki, przez co dzieci chętniej się w nie angażują. Ich celem jest wzmacnianie mięśni odpowiedzialnych za prawidłową postawę ciała oraz redukcja napięcia mięśniowego. Zajęcia składają się m.in. z ćwiczeń wzmacniających, stretching’u, mobilizacji stawów oraz technik oddechowych, dostosowanych do indywidualnych potrzeb i stanu zdrowia. W realizację zeszłorocznej edycji programu zaangażowało się 58 wykwalifikowanych nauczycieli wychowania fizycznego oraz trenerów, co pozwoliło na przeprowadzenie łącznie 2218 zajęć w 22 szkołach w czterech województwach: mazowieckim, lubelskim, podkarpackim i świętokrzyskim. Wzięło w nich udział ponad tysiąc dzieci. W tym roku planujemy przeprowadzenie 4000 dodatkowych godzin zajęć– mówi dr Tomasz Półgrabski, Prezes Fundacji MultiSport.  

Jak dodaje Martyna Stasiak, instruktorka fitness, trenerka personalna oraz certyfikowany szkoleniowiec fitness z międzynarodową akredytacją REPS, Zajęcia MultiSportowe mają także za zadanie edukować dzieci w zakresie konieczności wykonywania prawidłowej rozgrzewki przed właściwym treningiem. 

- Nasze rozgrzewki projektujemy tak, by poza zwiększeniem temperatury ciała i przygotowaniem do wysiłku zaszczepiały chęć do podejmowania ruchu oraz odpowiadały na wyzwania, które stoją przed aparatami ruchu najmłodszych. Mowa tutaj o potrzebie neutralizowania skutków wielogodzinnego przebywania w pozycji siedzącej oraz minimalizowania ryzyka przeciążeń szyi i kręgosłupa w skutek korzystania ze smartfonów oraz nauki przy komputerze. W ramach nowoczesnych rozgrzewek wraz z dziećmi będziemy zwiększać ich ruchomość w stawach, wzmacniać mięśnie, poprawiać koordynację wzrokowo-ruchową oraz kształtować umiejętność utrzymania równowagi jednocześnie świetnie się przy tym bawiąc – komentuje Martyna Stasiak.

Więcej informacji o programie Zajęcia MultiSportowe można znaleźć TUTAJ.

[1] Raport „MŁODE GŁOWY. Otwarcie o zdrowiu psychicznym” na zlecenie Fundacji UNAWEZA